Waarom regeren en leiden door middel van angst een zwaktebod is
De verkiezingsuitslag in Ninove was een schokgolf. Extreemrechts brak door, tot enthousiasme van sommigen en diepe zorgen bij anderen. Maar wat mij het meest is bijgebleven, is niet de overwinning zelf, maar de angst die erop volgde. Artikels in de pers meldden hoe burgers en zelfs lokale ondernemers hun kritiek op de nieuwe coalitie niet openlijk durfden te uiten uit angst voor represailles van het nieuwe bestuur. Anonimiteit leek de enige bescherming tegen mogelijke repercussies. Angst regeerde.
Waarom moeten we ons verzetten tegen een angstcultuur.
Autoritaire leiders hebben steeds de neiging om mensen te intimideren, te controleren en te muilkorven. We weten dat angst nooit de basis kan zijn van een gezonde democratie. Waar angst geïnstalleerd wordt, verdwijnt de constructieve dialoog en maakt het plaats voor een “wij tegen zij” denken. Jammer genoeg zien we vandaag deze dynamiek van “leiden door angst” niet alleen in politiek, maar ook in bedrijven en publieke en religieuze instellingen -terug- zijn intrede doet.
Autoritaire leiderschap lijkt misschien krachtig van de buitenkant, maar het is het allesbehalve. Angst creëert geen loyaliteit of innovatie. Door angst zijn mensen extrinsiek gemotiveerd in plaats van intrinsiek. Ze worden gedreven door angst in plaats van eigen wil. Het verstikt gedachtenuitwisseling en blokkeert vooruitgang.
Het tegenovergestelde van angst is vertrouwen. Vertrouwen is op zich een eenvoudig gegeven: je veilig voelen en dat je kunt inschatten hoe iemand/iets zich zal gedragen, dat gedrag voorspelbaar is en betrouwbaar. Onderzoek wijst uit dat samenlevingen met een hoge mate van vertrouwen minder corruptie kennen, een hogere economische groei realiseren en een beter welzijnsniveau bereiken.
Leiderschap is vertrouwen bouwen. Het vraagt ruimte voor kritiek, voor meningsverschillen, voor kwetsbaarheid. Dit vereist tevens eerlijkheid, transparantie en empathie. Je hebt leiders nodig die bereid zijn hun fouten toe te geven, vertrouwen op hun team en beslissingen nemen die getuigen van integriteit
Er is spijtig genoeg geen magische formule om autoritair/toxisch leiderschap en de angst die het met zich meebrengt te bestrijden, maar onderzoek toont dat het cruciaal is erover te blijven spreken en het te blijven benoemen. Blijven opkomen voor wat juist is en extremen (rechts of links) op geen enkele manier normaliseren.
Angstcultuur is een zwaktebod. Het is een symptoom van leiders die niet in staat zijn vertrouwen op te bouwen, die conflict vermijden door repressie, en die niet geloven in de kracht van openheid en samenwerking. Angst leidt tot stilstand. In een democratie doet angst de stem van burgers verstommen. In bedrijven zien we hoe ideeën sneuvelen en talentvolle mensen vertrekken. Of het nu in Ninove is of in de bestuurskamer van een bedrijf of publieke instelling: angst maakt alles kapot.
I love receiving inspiring questions. Feel free to challenge my mind!